13 Bí ẩn đầy mê hoặc về Nhà thờ Đức Bà Paris - Kiệt tác kiến trúc khiến thế giới sửng sốt

Điển hình của nghệ thuật Gothic, những tượng gargoyle và chimera uy nghiêm điểm tô trên các bức tường Nhà thờ Đức Bà. Gargoyle - những tác phẩm điêu khắc rỗng đóng vai trò như máng xối, trong khi chimera thuần túy là nghệ thuật trang trí. Đặc biệt, hệ thống chuông nổi tiếng trên tháp đã trở thành biểu tượng, tạo nên những góc chụp đẹp mê hồn với Paris làm nền. Ít ai biết rằng những chiếc chuông này không phải là phiên bản gốc từ thời Trung Cổ.

Thực tế, hầu hết chuông nhà thờ đã được thay mới qua các thời kỳ. Những bức tượng đầu thú - do đặc tính chức năng - thường chỉ tồn tại khoảng 100-150 năm. Phần lớn chimera quen thuộc ngày nay thực chất được kiến trúc sư Viollet-le-Duc bổ sung trong đợt trùng tu giữa thế kỷ 19, đặc biệt là tại Galerie des Chimères nổi tiếng.

Thế kỷ 19 chứng kiến Nhà thờ Đức Bà Paris trong cảnh hoang tàn sau Cách mạng Pháp - những bức tượng vỡ vụn, chuông bị nung chảy, không gian thiêng trở thành kho chứa đồ. Sự kiện Napoleon đăng quang năm 1804 chỉ là ánh chớp lóe lên trong đêm dài lãng quên. Nhưng năm 1831, Victor Hugo đã thổi hồn vào đống đổ nát ấy qua kiệt tác 'Thằng gù Nhà thờ Đức Bà'. Tác phẩm không chỉ là bản tình ca bi thương giữa chàng gù Quasimodo, nàng Esmeralda xinh đẹp và linh mục Frollo đầy mâu thuẫn, mà còn là bản cáo trạng đanh thép về sự thờ ơ với di sản.

Hugo dùng ngòi bút như lưỡi dao mổ xẻ nỗi đau của kiến trúc Gothic đang hấp hối. Ông biến nhà thờ thành nhân vật chính - một sinh thể đang rên xiết dưới bàn tay phá hoại của thời gian và sự lãng quên. Ánh sáng từ cuốn tiểu thuyết đã đánh thức lương tri công chúng, dẫn tới chiến dịch trùng tu vĩ đại do Viollet-le-Duc chỉ đạo, cứu vãn viên ngọc quý của nghệ thuật Trung Cổ khỏi bờ vực diệt vong.

Ẩn sau vẻ ngoài đá vôi uy nghi, Nhà thờ Đức Bà Paris chứa đựng một kỳ quan gỗ độc đáo. Với chiều dài 127m, rộng 48m và vòm cao 43m, toàn bộ kết cấu mái vòm được tạo nên từ hơn 1.300 cây sồi cổ thụ - mỗi cây cho một dầm gỗ. Công trình này được mệnh danh là "Khu rừng" bởi sự đồ sộ của hệ thống dầm gỗ có từ thế kỷ 12.

Sau thảm họa hỏa hoạn 2019, nước Pháp đã huy động hơn 1.000 cây sồi 150-200 năm tuổi từ 200 khu rừng khắp cả nước để tái tạo lại phần mái huyền thoại. Những thân sồi cao tối thiểu 20m này sẽ trở thành xương sống nâng đỡ vòm đá vĩ đại. Đây không chỉ là dự án trùng tu mà còn là hành trình kế thừa di sản - khi những cây sồi mới tiếp tục câu chuyện bắt đầu từ 8 thế kỷ trước.

Mặt tiền phía Tây Nhà thờ Đức Bà Paris từng được tô điểm bằng 28 pho tượng vua Judah uy nghiêm. Nhưng trong cơn cuồng nộ của Cách mạng Pháp, những cái đầu tượng đã trở thành nạn nhân của làn sóng bài trừ vương quyền. Điều trớ trêu là những kẻ phá hoại đã nhầm lẫn - đây không phải tượng vua Pháp mà là các vị vua Judah trong Kinh Thánh. 21 trong số những cái đầu bị chặt đã được tìm thấy năm 1977 tại một công trường xây dựng, cùng 300 mảnh vỡ khác được chôn giấu trong lớp vữa tường.

Hai thế kỷ lưu lạc đã kết thúc khi những nhân chứng bằng đá này được đưa về Bảo tàng Trung Cổ Cluny. Những gương mặt vô danh từng ngự trị trên cao vút nay trở thành bằng chứng sống động về những thăng trầm lịch sử. Chúng không chỉ là tác phẩm điêu khắc mà còn là nhân chứng thầm lặng chứng kiến sự thay đổi của Paris qua năm tháng.

Ẩn sau vẻ đẹp tráng lệ của Nhà thờ Đức Bà Paris (1163-1250) là quy luật toán học hoàn hảo. Công trình này áp dụng tỷ lệ vàng (1:1.618) - chuẩn mực thẩm mỹ được tôn sùng từ thời Phục Hưng. Giống như Đền Parthenon hay Taj Mahal, mọi tỷ lệ kiến trúc nơi đây đều tuân theo quy tắc thiêng này: chiều cao toàn thánh đường gấp 1.61 lần chiều rộng, tổng chiều cao bằng 1.61 lần hai tầng đầu, bố cục mặt tiền cân đối theo công thức vàng.

Từ tổng thể đến chi tiết trang trí, Nhà thờ Đức Bà là bản giao hưởng hình học hoàn hảo. Mặt tiền phía Tây được tính toán tỉ mỉ với các hình vuông, chữ nhật đan xen theo tỷ lệ vàng. Đây không chỉ là kiệt tác Gothic mà còn là minh chứng cho sự kết hợp tuyệt vời giữa nghệ thuật và toán học, tạo nên vẻ đẹp vượt thời gian khiến triệu trái tim say mê.

Nhà thờ Đức Bà Paris là nơi lưu giữ một trong những thánh tích quan trọng nhất của Cơ đốc giáo - Vương miện Gai mà Chúa Jesus đã đội trong cuộc Khổ nạn. Cùng với mảnh Thánh giá và chiếc đinh thánh, đây là kho báu vô giá được tôn kính suốt 16 thế kỷ. Vương miện có đường kính 21cm, được kết từ những cành gai bện vàng, dù trải qua nhiều thế kỷ phân chia giữa các hoàng đế, vẫn còn 70 chiếc gai được xác nhận là nguyên bản.

Dù chưa thể xác minh tuyệt đối tính xác thực, thánh tích này vẫn là trung tâm của những buổi lễ vào thứ Sáu đầu tháng, Mùa Chay và Thứ Sáu Tuần Thánh. Sự hiện diện của Vương miện Gai đã biến Nhà thờ Đức Bà thành điểm hành hương quan trọng, nơi hàng triệu tín hữu tìm về để chiêm ngưỡng và cầu nguyện trước di vật thiêng liêng bậc nhất này.

Nền móng Nhà thờ Đức Bà Paris chứa đựng những lớp văn hóa chồng chất qua thời gian. Trước khi trở thành biểu tượng Thiên Chúa giáo, nơi đây từng là đền thờ thần Jupiter của thành Lutetia thời Gallo-La Mã. Qua bốn lần chuyển hóa: từ vương cung thánh đường Saint Etienne thế kỷ 4, kiến trúc Merovingian, nhà thờ thế kỷ 9, cuối cùng mới trở thành kiệt tác Gothic như ngày nay.

Mỗi viên đá tại đây đều mang câu chuyện lịch sử. Những tác phẩm điêu khắc ngoại giáo được tái sử dụng, vật liệu xây dựng cũ được tái chế, tạo nên sự kết nối kỳ diệu giữa các nền văn minh. Nhà thờ Đức Bà không chỉ là công trình tôn giáo mà còn là bảo tàng sống về sự chuyển mình của Paris từ thành phố ngoại giáo đến kinh đô ánh sáng.

Nhà thờ Đức Bà Paris không chỉ là kiệt tác kiến trúc mà còn là nàng thơ của âm nhạc. Sau Thế chiến II, hình ảnh nhà thờ đổ nát đã truyền cảm hứng cho nhà soạn nhạc Séc Vaclav Trojan sáng tác "The Ruined Cathedral" dành cho đàn accordion. Năm 1994, nhà soạn nhạc Mỹ Carter Pann tiếp nối dòng cảm xúc ấy với tác phẩm "Two Portraits of Barcelona".

Huyền thoại âm nhạc Edith Piaf cũng dành tình yêu đặc biệt cho công trình này qua ca khúc "Notre-Dame de Paris". Bài hát như bản trường ca ngợi ca vẻ đẹp trường tồn, lịch sử bi tráng và tương lai rạng ngời của nhà thờ. Điều đặc biệt, Piaf đã khéo léo lồng ghép hình ảnh nhà thờ như ẩn dụ về cuộc đời mình - cả hai đều mang trong mình quá khứ phức tạp nhưng tương lai đầy hy vọng.

Ngày 15/4/2019 đã đi vào lịch sử như một ngày tang thương khi Nhà thờ Đức Bà Paris 856 tuổi bị ngọn lửa dữ thiêu rụi. Trong 15 giờ kinh hoàng, ngọn tháp chính cao 91m - vốn được xây dựng lại từ thế kỷ 19 bằng gỗ sồi bọc chì - cùng phần lớn mái vòm đã sụp đổ trước mắt người dân Paris bất lực. Khói đen cuồn cuộn tỏa ra từ các ô cửa sổ kính màu khiến cả thế giới bàng hoàng.

Đám cháy bùng phát trong quá trình trùng tu đã thiêu rụi toàn bộ kết cấu gỗ cổ thụ từ thế kỷ 12. Hình ảnh những lính cứu hỏa vật lộn với ngọn lửa dưới bầu trời Paris hoàng hôn đã trở thành khoảnh khắc ám ảnh, nhắc nhở về sự mong manh của di sản nhân loại dù đã tồn tại gần thiên niên kỷ.

Khởi công năm 1160, Nhà thờ Đức Bà Paris đã trở thành chứng nhân lịch sử suốt 856 năm với những thăng trầm của nước Pháp. Điều trớ trêu là khi vượt qua cả hai cuộc Thế chiến và Cách mạng Pháp, công trình lại đối mặt với thử thách lớn nhất trong thời bình - trận hỏa hoạn năm 2019. Kiệt tác Gothic này không chỉ là biểu tượng kiến trúc với những vòm mái tráng lệ, mà còn là minh chứng cho sức sống bền bỉ của di sản văn hóa.

Qua gần thiên niên kỷ, Nhà thờ Đức Bà vẫn đứng vững như lời thách thức với thời gian. Mỗi viên đá, mỗi đường nét chạm khắc đều kể câu chuyện về nghệ thuật xây dựng đỉnh cao thời Trung Cổ. Dù bị tổn thương bởi ngọn lửa, công trình vẫn tiếp tục sứ mệnh lưu giữ linh hồn Paris qua các thời đại.

Giữa lòng Paris hoa lệ, Nhà thờ Đức Bà đã vượt mặt tháp Eiffel để trở thành di tích được viếng thăm nhiều nhất với hơn 13 triệu lượt khách mỗi năm - tương đương 35.000 người/ngày. Công trình kiến trúc Gothic thế kỷ 12 này là minh chứng cho tài năng của giám mục Maurice de Sully, dù trải qua nhiều lần cải tạo vẫn giữ nguyên vẹn vẻ đẹp nguyên bản.

Dành riêng cho Đức Mẹ Đồng Trinh, nhà thờ không chỉ là điểm hành hương linh thiêng mà còn là bảo tàng sống của nghệ thuật Trung Cổ. Dù tạm đóng cửa sau hỏa hoạn 2019, Nhà thờ Đức Bà vẫn chiếm trọn trái tim du khách như biểu tượng văn hóa bất diệt của nước Pháp.

Toạ lạc tại Île de la Cité, trái tim của Paris, Nhà thờ Đức Bà được xây dựng trên mảnh đất linh thiêng có lịch sử hơn 2000 năm. Từ thời Gallo-La Mã, nơi đây đã là khu vực thờ tự quan trọng với các bàn thờ cổ. Qua các thời kỳ, các công trình tôn giáo liên tiếp được xây dựng tại đây, tạo nên lớp văn hoá chồng chất trước khi kiệt tác Gothic ra đời vào thế kỷ 12.

Phía Tây đảo từng là nơi xây dựng Cung điện Hoàng gia (nay là Cung điện Công lý), trong khi phía Đông luôn được dành cho hoạt động tâm linh. Nhà thờ Đức Bà như một sự kế thừa hoàn hảo của lịch sử, nơi hội tụ tinh hoa kiến trúc và chiều sâu văn hoá qua các thời đại, biến mảnh đất thiêng này thành biểu tượng vĩnh cửu của Paris.

Ẩn mình dưới chân Nhà thờ Đức Bà Paris là một báu vật ít người biết đến - tấm bảng đồng "Điểm số 0" (Point Zéro) đánh dấu trung tâm địa lý của nước Pháp. Từ điểm này, mọi khoảng cách đến các thành phố khác đều được tính toán chính xác. Nếu bạn từng thắc mắc Bordeaux cách Paris bao xa, câu trả lời bắt đầu từ chính tấm bảng nhỏ bé này.

Điểm Zero không chỉ là dấu mốc địa lý mà còn trở thành nơi lưu giữ những khoảnh khắc đẹp: du khách thường đặt đồng xu cầu may, các cặp đôi trao nụ hôn, hay đơn giản là chụp một bức ảnh lưu niệm. Nhà thờ Đức Bà nhờ vậy không chỉ là biểu tượng tôn giáo, kiến trúc mà còn là trái tim đập của cả nước Pháp.